قدس آنلاین- نشریه «نیویورکر» در یادداشتی به‌قلم «رابین رایت» تحلیل‌گر این رسانه ازقول ظریف مدعی شد وزیر خارجه ایران گفته درصورتی‌که تحریم‌های جدید اعمال نشود و دیگر کشورها نیز در تعامل با ایران مخصوصاً ازلحاظ اقتصادی باقی بمانند، ایران شاید بتواند تصمیم آمریکا برای تأیید نکردن پایبندی به برجام را تحمل کند.

اولاً به‌نظر نمی‌رسد مجلس نمایندگان و سنا که در اختیار جمهوری‌‌خواهان است با این پالس‌ها تصمیمی متفاوت اتخاذ کنند و از هم‌اکنون آن‌گونه‌که رئیس کمیته روابط خارجی سنا اعلام کرده، آن‌ها به‌دنبال وضع تحریم‌های جدید علیه ایران هستند. مجلس نمایندگان آمریکا پنجشنبه گذشته نیز قانون تحریم موشکی ایران را به تصویب رساند.

ازسوی دیگر تکرار این جملات که ایران حاضر است با متعهد ماندن اروپا به برجام در این توافق باقی بماند، عملاً این ایده را ملکه ذهن اروپایی‌ها خواهد کرد تا به این بهانه ایران را به ادامه تعهداتش در برجام بدون حضور آمریکا و با شرایط حداقلی وادار کنند. این درحالی است که در واقعیت اروپا هیچ ظرفیتی برای سرپا نگه‌داشتن برجام بدون حضور آمریکا ندارد.

شریک دزد و رفیق قافله

از هم‌اکنون اروپایی‌ها بازی هماهنگ‌شده‌ای را با واشنگتن آغاز کرده‌اند. رهبران فرانسه، آلمان و انگلیس در بیانیه اخیر خود در حمایت از برجام صراحتاً اعلام کرده‌اند که در نگرانی ترامپ درمورد برنامه موشکی ایران شریک‌اند و با آمریکا برای پرداختن به این موضوع و خواندن ایران پای میز مذاکره همکاری می‌کنند.

این بیانیه درواقع مشروط‌کردن ماندن اروپا در برجام به پذیرش مذاکره درمورد خواسته‌های ترامپ ازسوی ایران و آغاز یک مسیر خطرناک است.

یک عضو کمیته هسته‌ای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در این‌باره می‌گوید: اگرچه برجام یک سند محکم بین‌المللی است که این ویژگی سبب شده ترامپ نتواند تهدید خود درمورد خروج از آن را عملی کند و توپ را در زمین کنگره بیندازد، اما اکنون به‌نظر می‌رسد تنها موقعیت حفظ این توافق برای دولت، ادامه همکاری اروپا با ایران است. اما اگر این موضوع مشروط به مسائل حاشیه‌ای مثل مذاکره جدید درمورد برنامه موشکی ایران، سیاست‌های ایران در منطقه و مسایلی مانند فعالیت‌های سپاه شود، چالش بزرگی ایجاد خواهد کرد.

مرتضی صفاری‌نطنزی اظهار داشت: آمریکا و اروپا درواقع نمی‌خواهند برجام به‌هم بخورد  و ایران به فعالیت‌های اتمی خود بدون محدودیت بازگردد، حتی به قیمت بازگشت همه تحریم‌ها، چون در گذشته تجربه کرده‌اند که این تحریم‌ها تأثیر چندانی نداشته است و در شکل موجود، جهان ایران را مقصر شکست برجام تلقی نخواهد کرد. بنابراین پروژه آن‌ها با تقسیم نقش پلیس خوب و بد، کشاندن ایران پای میز مذاکره‌ای جدید است.

تهدید توئیتری دربرابر تهدید عملی

فدریکا موگریی بلافاصله پس از سخنرانی ترامپ گفت برجام یک قطعنامه شورای امنیت است، نه توافقی که رئیس‌جمهور آمریکا بتواند آن را به‌هم بزند. این موضع ظاهراً مثبت است، اما یک‌وجه خطرناک دیگر هم دارد؛ اولاً برجام قطعنامه شورای امنیت نیست، بلکه قطعنامه شورای امنیت از آن حمایت کرده است و طبق این توافق، در یک پروسه خاص اما مبهم و به‌نفع طرف‌های مقابل ایران، هریک از اعضا می‌توانند از آن خارج شوند.

این موضع موگرینی از آن‌روی خطرناک است که به‌نظر می‌رسد سیاست آمریکا اعلام عدم پایبندی ایران به برجام، اما خارج نشدن از توافق است تا از این مسیر، شرایطی جدید را بر اجرای این توافق اعمال کند و تحریم‌های جدید غیرهسته‌ای علیه ایران را خارج از دایره برجام معرفی کند. در این حالت اروپا با اعلام تعهد کلامی به برجام مدعی خواهد شد که ایران نمی‌تواند از برجام به‌عنوان قطعنامه شورای امنیت خارج شود و اگر این اتفاق رخ دهد، آن‌گاه ایران برهم‌زننده برجام معرفی خواهد شد.

دکتر مسعود اخوان‌فرد می‌گوید: قطعنامه ۲۲۳۱ بعد از امضای برجام صادر شده، پس هویت برجام نیازمند قطعنامه نبوده، بلکه منبعث از اراده کشورهای امضاکننده آن است و با یک امضای ۸ جانبه محقق شده است. لذا برجام قطعنامه شورای امنیت نیست و هویتی جداگانه دارد.

این کارشناس حقوق بین‌الملل خاطرنشان می‌کند: اکنون این سیاست مطرح است که آمریکا بدون خروج از برجام اقدام به تحریم ایران و نقض روح این توافق کند که با چنین نگاهی به ماهیت برجام ازسوی اتحادیه اروپا، وضعیت دشواری به‌وجود خواهد آمد. عملاً آمریکا در ۲ سال گذشته با همین روش بارها روح و جسم برجام را نقض کرده، اما سازوکار گنجانده‌شده در برجام برای رسیدگی به اعتراضات طرفین و طراحی مکانیزم ماشه، عملاً دست ایران را در مواجهه با نقض برجام بسته است، زیرا درنهایت خروجی هر طرح‌دعوایی و بیرون‌رفتن هریک از اعضا، مکانیزم ماشه را به‌کار خواهد انداخت و خودبه‌خود همه قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران بازخواهند گشت، درحالی‌که تخلف و نقض توافق ازسوی طرف دیگری انجام شده است. بنابراین ما دربرابر یک وضعیت یک‌طرفه قرار داریم. این وضعیت سبب شده آقای ظریف دربرابر نقض برجام تنها متکی به تهدیدهای توئیتری و ایمیلی باشد.